Witte Donderdag

Zusters en broeders,

‘Gegroeid op joodse stam,’ wordt er wel van het Christendom gezegd. Het is niet een godsdienst die rond het jaar nul ineens helemaal nieuw is uitgevonden. Jezus en Zijn leerlingen stonden in een lange en rijke traditie. En daar speelde de Uittocht een belangrijke rol. De uittocht uit het Slavenhuis Egypte, toen het volk uit de macht van Farao werd verlost, en na lange omzwervingen uiteindelijk in het Beloofde Land terecht kwam. Aan die verhalen wordt keer op keer teruggedacht. Want het betekent dat het volk zich moet houden aan de wetten van gerechtigheid en barmhartigheid. Zelf waren ze immers toch ook slaven geweest? En hadden ze mogen ervaren hoe goed en heilzaam het is om daaruit bevrijd te worden. Zorg voor de arme, de afhankelijke, het kwetsbare en het kleine wordt daarom steeds wéér aangehaald in het joodse denken. En wanneer dat niet gebeurt, kan de toorn van God zich tegen het volk keren. Zelfs een traumatische gebeurtenis als de Ballingschap wordt in de Bijbel hiermee in verband gebracht. De vijandige hordes van de Assyriërs en Babyloniërs zijn instrumenten in handen van God, omdat het volk Zijn geboden heeft veronachtzaamd. Het Beloofde Land is niet met blanco cheque aan Israël gegeven, maar is gegeven om een land van vrede en recht te zijn. Zeker is dat niet altijd waargemaakt. Vrijwel net zo zeker wordt dat op dit moment niet waargemaakt. En wat gebeurt er als opdrachten van God zó schaamteloos in bloed worden gesmoord? Verliezen dan niet alleen de slachtoffers hun leven, maar ook de daders niet hun ziel? En zal dan niet ook het lijf, het land zelf, ter discussie komen te staan. Want wat is het bestaansrecht van een land dat zich overeind denkt te moeten houden met het afslachten van tiendduizenden Palestijnen?

Jezus was een Jood, die leefde in de joodse traditie en de gebruiken in ere hield. Maar Híj was er niet op uit om met geweld de macht te krijgen, te pakken of te houden. Dat kon wel in de lucht hangen. Want Hij was de Messias, werd er gefluisterd en heimelijk doorverteld. En de Messias, klonk dat niet als een overwinnende nazaat van David? En als Die dan naar Jeruzalem komt, om Pesach te vieren, zou dan niet opnieuw het zwaard van David kunnen suizen? Zou dan niet opnieuw de onderdrukkende macht het nakijken moeten krijgen? Zoals Farao op zijn neus keek, wordt wellicht de Romeinse bezetter aan de kant geschoven! En het volk juicht: Hosanna! Hij die komt in de Naam van de Heer, Hij zal ons bevrijden.

En Jezus zou bevrijden. Maar niet van de bezetter. Hij zou bevrijden van een grotere macht, en een grotere dreiging. De dreiging van haat, woede en zelfzucht. Het gevaar om het leven zelf in de hand te willen nemen en je eigen positie ten koste van alles veilig te willen stellen. Wie dat wil, zal uiteindelijk altijd bloed aan de handen krijgen, omdat het veiligstellen van je eigen leven ten koste van alles, altijd op anderen bevochten moet worden. Dat begint klein, bij spelletjes, of sport, als de winnaar alleen kan bestaan omdat er ook verliezers zijn. Het is terloops: wie zit wáár aan een tafel; heb je een goede plek, of zit je achteraf ergens in een hoekje. Het zit ingebakken in de samenleving als je concurrenten te snel of te slim af moet willen zijn. Maar als het voortwoekert, dan wordt alles strijd. En dat kan uitlopen op ‘Gaza’, op ‘Oekraïne’. En wie weet wat ons nog te wachten staat, nu dit soort denken opnieuw zo de overhand neemt.

Wel degelijk kan het anders. Dat is waar het geloof en het Christendom om gaan. Het leven wordt ons geschonken, we krijgen het uit genade en ontvangen het uit Zijn hand. Dat steeds is de betekenis van het Avondmaal. Dat we het leven en de betekenis van wie wij zijn niet zelf hoeven te bevechten, maar dat het gegeven wordt in de liefde van God. En als wij bestaan door die liefde, dan moeten we dat ook aan elkaar betonen. Samen vormen we het lichaam van Christus, en geven aan elkaars leven betekenis. Zo komen we bij God aan tafel. Zeker spelen de verhalen van vroeger een rol. Denken we terug aan de verhalen van de uittocht. Vertellen we óók van Jezus en Zijn leerlingen. Maar in het Avondmaal blijven die verhalen niet op afstand, omdat wijzelf er ook bij mogen horen. Zo komen we bij God aan tafel, die ons doet zijn, en ons leven in liefde bevestigt. Halleluja.

Amen!